علت‌های عقب افتادن پریودی از جمله مسائل مهمی است که بسیاری از زنان با آن مواجه می‌شوند. شناخت دقیق این علت‌ها کمک می‌کند تا بتوان با عوامل ایجاد بی‌نظمی در چرخه قاعدگی بهتر آشنا شد و در صورت نیاز به درمان به موقع اقدام کرد. در این مقاله به بررسی جامع علت‌های تاخیر در پریود، عوامل موثر، علائم هشداردهنده و روش‌های درمان پرداخته‌ایم.
تاخیر در قاعدگی چیست؟
قاعدگی منظم معمولا هر ۲۱ تا ۳۵ روز اتفاق می‌افتد. اگر فاصله بین دو پریود بیشتر از ۳۵ روز باشد، یا به‌طور ناگهانی قاعدگی به تعویق بیفتد، اصطلاحاً گفته می‌شود فرد دچار تاخیر در پریود یا آمنوره ثانویه شده است. این موضوع اگر بیش از سه دوره متوالی تکرار شود، نیاز به بررسی جدی پزشکی دارد.
دلایل طبیعی عقب افتادن پریود
در برخی مواقع، تاخیر در پریود می‌تواند ناشی از شرایط طبیعی بدن باشد و نیاز به نگرانی جدی نیست. اما دانستن این موارد بسیار مهم است.
1. بارداری
شایع‌ترین دلیل عقب افتادن پریود در زنان فعال جنسی، بارداری است. در صورت وجود احتمال بارداری، تست بارداری خانگی یا آزمایش خون اولین قدم تشخیص است.
2. شیردهی
در دوران شیردهی، ترشح هورمون پرولاکتین باعث سرکوب تخمک‌گذاری شده و می‌تواند پریود را متوقف کند.
3. نزدیک شدن به یائسگی
در سنین بالای ۴۰ سال، کاهش تدریجی هورمون‌های زنانه می‌تواند منجر به تاخیر یا قطع قاعدگی شود.
4. دوران بلوغ
در سال‌های اول شروع قاعدگی، چرخه ممکن است نامنظم باشد و گاهی تا چند ماه عقب بیفتد.
سبک زندگی و تاثیر آن بر تاخیر پریود
1. استرس زیاد
استرس مزمن با تأثیر بر هیپوتالاموس (ناحیه‌ای از مغز که هورمون‌های جنسی را تنظیم می‌کند) می‌تواند چرخه قاعدگی را مختل کند.
2. ورزش شدید و بیش از حد
ورزشکاران حرفه‌ای، به‌ویژه در رشته‌هایی مثل ژیمناستیک یا دو، ممکن است به‌دلیل کاهش چربی بدن، پریودهای نامنظم داشته باشند.
3. کاهش یا افزایش وزن ناگهانی
اختلال در وزن بدن می‌تواند تعادل هورمونی را برهم زده و منجر به پریود نشدن یا بی‌نظمی شود.
4. تغذیه نامناسب و کمبود مواد مغذی
رژیم‌های سخت یا سوءتغذیه، به‌ویژه کمبود ویتامین B12، آهن و روی، می‌تواند روی تخمک‌گذاری تاثیر بگذارد.
بیماری‌ها و مشکلات هورمونی
برخی بیماری‌های زمینه‌ای نقش مهمی در عقب افتادن قاعدگی دارند:
1. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اختلال شایع با بی‌نظمی پریود، رشد موهای زائد، آکنه و افزایش وزن همراه است. PCOS باعث عدم تخمک‌گذاری منظم می‌شود.
2. اختلالات تیروئیدی
چه کم‌کاری تیروئید و چه پرکاری آن، هر دو می‌توانند باعث تاخیر در پریود شوند. این موضوع به دلیل نقش تیروئید در تنظیم هورمون‌های جنسی اتفاق می‌افتد.
3. پرولاکتین بالا
افزایش سطح هورمون پرولاکتین در بدن، که ممکن است در اثر تومور خوش‌خیم هیپوفیز رخ دهد، باعث قطع پریود می‌شود.
4. دیابت و مقاومت به انسولین
این بیماری‌ها می‌توانند تعادل هورمونی را به‌هم زده و منجر به تاخیر در قاعدگی شوند.
5. بیماری‌های مزمن
بیماری‌هایی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری سلیاک یا اختلالات کلیوی نیز می‌توانند باعث تغییرات در چرخه پریود شوند.
داروها و درمان های تاثیرگذار بر پریود
1. قرص‌های ضدبارداری
قطع مصرف برخی داروهای هورمونی یا شروع یک روش جدید پیشگیری از بارداری می‌تواند برای مدتی باعث بی‌نظمی قاعدگی شود.
2. داروهای ضدافسردگی
برخی داروهای روان‌پزشکی می‌توانند بر سطح هورمون‌ها تاثیر گذاشته و چرخه قاعدگی را مختل کنند.
3. داروهای شیمی‌درمانی
در زنانی که تحت درمان سرطان هستند، قاعدگی ممکن است برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها قطع شود.
تاخیر پریود و آزمایش هایی که باید انجام شود
اگر پریودتان عقب افتاده و بارداری منتفی است، بهتر است آزمایش‌هایی برای تشخیص دقیق انجام دهید:
-
تست بارداری (حتی در موارد مشکوک)
-
آزمایش عملکرد تیروئید (TSH)
-
آزمایش هورمون پرولاکتین
-
بررسی سطح FSH، LH و استروژن
-
سونوگرافی رحم و تخمدان
-
آزمایش قند خون و انسولین
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر پریودتان بیش از ۴۰ روز به تعویق افتاده یا این وضعیت چند ماه متوالی تکرار شده است، باید به پزشک مراجعه کنید. به‌خصوص اگر با علائمی مثل درد لگن، ترشحات غیرطبیعی، یا ریزش شدید مو مواجه هستید.
درمان تاخیر در پریود
درمان به علت زمینه‌ای بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
درمان هورمونی: در صورت عدم تعادل هورمون‌ها
-
تغییر سبک زندگی: مدیریت استرس، بهبود تغذیه و تنظیم وزن
-
درمان دارویی: برای کنترل PCOS یا اختلالات تیروئیدی
-
درمان‌های طبیعی: مانند طب سنتی، اما همیشه زیر نظر پزشک
نتیجه گیری
عقب افتادن پریودی ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد، از مسائل ساده‌ای مثل استرس گرفته تا بیماری‌های پیچیده‌تر. شناسایی زودهنگام علت این مشکل، از پیشرفت بیماری‌های پنهان جلوگیری می‌کند و مسیر درمان را هموار می‌سازد. اگر با تاخیرهای مکرر یا غیرعادی در چرخه قاعدگی خود مواجه هستید، توصیه می‌کنیم حتماً با پزشک مشورت کنید.
برای مشاوره تخصصی، بررسی دقیق و دسترسی به خدمات پزشکی مطمئن، به صفحه اصلی دکتیران مراجعه کنید و از راهکارهای به‌روز پزشکی بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
آیا هر تاخیری در قاعدگی نشانه بارداری است؟
خیر. گرچه بارداری شایع‌ترین علت است، اما دلایل متعددی مانند استرس، بیماری‌های هورمونی و تغذیه نیز مطرح هستند.
چند روز تاخیر پریود طبیعی است؟
تاخیر ۵ تا ۷ روز در چرخه قاعدگی می‌تواند طبیعی باشد، اما بیشتر از این مقدار نیاز به بررسی دارد.
آیا تغذیه نامناسب می‌تواند باعث قطع پریود شود؟
بله. سوءتغذیه یا رژیم‌های سخت می‌توانند تخمک‌گذاری را متوقف کرده و باعث آمنوره شوند.
آیا عقب افتادن پریود همیشه نیاز به دارو دارد؟
نه همیشه. گاهی تغییر سبک زندگی یا کاهش استرس می‌تواند مشکل را بدون دارو برطرف کند.
