خشکی دهان یکی از مشکلات شایع اما نادیده گرفته‌شده در حوزه سلامت دهان و دندان است. بسیاری از افراد این مشکل را به‌عنوان یک وضعیت گذرا تصور می‌کنند و آن را جدی نمی‌گیرند، در حالی که بیماری خشکی دهان یا «زروستومیا» می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت عمومی، تغذیه و حتی کیفیت زندگی داشته باشد.
بزاق دهان نقشی حیاتی در هضم غذا، محافظت از دندان‌ها و کنترل باکتری‌های دهان ایفا می‌کند. زمانی که تولید بزاق کاهش پیدا می‌کند، عوارض مختلفی مانند پوسیدگی دندان، بوی بد دهان و مشکلات گوارشی بروز می‌کند.
در این مقاله به‌صورت جامع به بررسی علائم، علل، عوارض، روش‌های درمان و پیشگیری از خشکی دهان می‌پردازیم و در پایان نیز راهکاری برای دریافت مشاوره پزشکی ارائه خواهیم داد.
بیماری خشکی دهان چیست؟
خشکی دهان زمانی اتفاق می‌افتد که غدد بزاقی نتوانند بزاق کافی تولید کنند. این اختلال نه تنها باعث احساس خشکی در دهان می‌شود، بلکه مشکلاتی در گفتار، بلع و حتی خواب ایجاد می‌کند.
بزاق علاوه بر تسهیل جویدن و بلعیدن، حاوی آنزیم‌هایی است که به هضم غذا کمک می‌کنند. همچنین با شست‌وشوی مداوم دهان، میزان باکتری‌ها و پلاک‌ها را کاهش داده و از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. در نتیجه، خشکی دهان یک بیماری مهم محسوب می‌شود که نیازمند توجه و درمان جدی است.
علائم خشکی دهان
علائم بیماری بسته به شدت آن می‌تواند خفیف یا شدید باشد، اما شایع‌ترین نشانه‌های این بیماری عبارتند از:
-
احساس خشکی یا چسبندگی در دهان
-
مشکل در بلع یا جویدن غذاهای خشک
-
ترک خوردن لب‌ها و زخم شدن گوشه دهان
-
بوی بد دهان (هالیتوزیس)
-
احساس سوزش در زبان یا گلو
-
خشکی دهان در شب و بیدار شدن مکرر برای نوشیدن آب
-
دشواری در صحبت کردن برای مدت طولانی
علل خشکی دهان
خشکی دهان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد:
۱. مصرف داروها
بیش از ۵۰۰ نوع دارو می‌توانند باعث به وجود اومدن این مشکل شوند. از جمله داروهای:
-
ضدافسردگی‌ها
-
داروهای ضد آلرژی
-
داروهای فشار خون
-
داروهای ضد اضطراب
۲. بیماری‌ها
برخی بیماری‌ها علت مستقیم این بیماری هستند:
-
پارکینسون
-
آلزایمر
-
بیماری‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن
۳. افزایش سن
با بالا رفتن سن، تغییر در عملکرد غدد بزاقی و مصرف داروهای متعدد احتمال خشک شدن دهان را افزایش می‌دهد.
۴. عادات روزانه
-
مصرف سیگار و الکل
-
کم‌آبی بدن
-
تنفس دهانی به‌ویژه هنگام خواب
۵. عوامل روانی
استرس و اضطراب زیاد می‌توانند ترشح بزاق را کاهش دهند و باعث خشک شدن دهان شود.
عوارض بیماری خشکی دهان
این بیماری اگر درمان نشود، می‌تواند مشکلات متعددی ایجاد کند:
-
افزایش احتمال پوسیدگی دندان
-
بیماری‌های لثه و التهاب دهانی
-
ایجاد قارچ دهانی (کاندیدیازیس)
-
مشکلات گوارشی ناشی از عدم هضم صحیح غذا
-
کاهش کیفیت خواب و ایجاد خستگی مزمن
-
اختلال در صحبت کردن و روابط اجتماعی
تشخیص خشکی دهان
تشخیص این بیماری توسط پزشک یا دندانپزشک انجام می‌شود. روش‌های تشخیص شامل:
-
بررسی علائم بالینی بیمار
-
مرور تاریخچه پزشکی و داروهای مصرفی
-
معاینه غدد بزاقی
-
انجام تست‌های تخصصی برای اندازه‌گیری میزان ترشح بزاق
درمان خشکی دهان
درمان‌های پزشکی
-
استفاده از داروهای تحریک‌کننده غدد بزاقی
-
جایگزین کردن داروهایی که باعث خشک شدن دهان می‌شوند (در صورت امکان)
-
تجویز دهان‌شویه‌های مخصوص و ژل‌های مرطوب‌کننده
درمان‌های خانگی و سبک زندگی
-
نوشیدن مداوم آب در طول روز
-
جویدن آدامس بدون قند برای تحریک بزاق
-
پرهیز از مصرف دخانیات و الکل
-
کاهش مصرف غذاهای شور و پرادویه
-
استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب
پیشگیری از خشکی دهان
-
رعایت بهداشت دهان و دندان با مسواک و نخ دندان
-
مراجعه منظم به دندانپزشک
-
مصرف میوه‌ها و سبزیجات آبدار مانند خیار، هندوانه و سیب
-
مدیریت استرس و اضطراب
-
نوشیدن آب کافی به‌ویژه در روزهای گرم
خشکی دهان در شرایط خاص
خشکی دهان در شب
بسیاری از افراد هنگام خواب دچار این عارضه می‌شوند. علت آن اغلب تنفس دهانی و کم‌آبی بدن است. استفاده از بخور سرد و نوشیدن آب قبل از خواب کمک‌کننده است.
خشکی دهان در سالمندان
سالمندان بیشتر از دیگران در معرض این بیماری قرار دارند، چراکه معمولاً داروهای مختلفی مصرف می‌کنند و عملکرد غدد بزاقی آن‌ها کاهش یافته است.
خشکی دهان در افراد دیابتی
دیابت کنترل‌نشده یکی از دلایل اصلی مشکل به وجود آمدن این بیماری است. کنترل قند خون نقش مهمی در کاهش این مشکل دارد.
خشکی دهان ناشی از شیمی‌درمانی
بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی هستند، معمولاً از خشکی دهان رنج می‌برند. پزشکان در این شرایط دهان‌شویه‌ها و داروهای خاصی تجویز می‌کنند.
نتیجه گیری
بیماری خشکی دهان یک مشکل ساده و گذرا نیست، بلکه در صورت بی‌توجهی می‌تواند به پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه و حتی مشکلات گوارشی منجر شود. شناخت علائم، توجه به علل و انتخاب درمان مناسب نقش مهمی در کنترل این بیماری دارد.
اگر شما یا اطرافیانتان با این مشکل روبه‌رو هستید، بهتر است قبل از جدی شدن عوارض، از مشاوره آنلاین پزشکی استفاده کنید.
ما در دکتیران آماده‌ایم تا با ارائه خدمات پزشکی و مشاوره‌ای به شما کمک کنیم تا هر بیماری یا علائمی را سریع‌تر مدیریت کنید. کافی است با ما در ارتباط باشید و از خدمات تخصصی بهره ببرید.
سوالات متداول
۱. آیا خشکی دهان همیشه نشانه بیماری است؟
خیر. در بسیاری موارد به‌دلیل کم‌آبی یا مصرف داروها رخ می‌دهد و موقتی است.
۲. بهترین دارو برای خشکی دهان چیست؟
داروهای تحریک‌کننده بزاق و دهان‌شویه‌های مرطوب‌کننده می‌توانند کمک‌کننده باشند.
۳. آیا می‌توان خشکی دهان را برای همیشه درمان کرد؟
بستگی به علت آن دارد. اگر ناشی از مصرف دارو باشد، ممکن است با تغییر دارو مشکل رفع شود.
۴. خشکی دهان کودکان نشانه چیست؟
در کودکان معمولاً به‌دلیل کم‌آبی بدن یا مصرف داروهای ضد آلرژی اتفاق می‌افتد.
