شناخت و جدی گرفتن نشانه های خطرناک بدن می‌تواند جان شما یا عزیزانتان را نجات دهد. بسیاری از مشکلات جدی پزشکی در همان دقایق یا ساعت‌های اول بهترین پاسخ را به درمان می‌دهند. در این مقاله از دکتیران، ۱۰ علامت مهم از نشانه های خطرناک بدن را می‌شناسید که نباید نادیده بگیرید، با توضیح این که چرا مهم‌اند، چه زمانی مراجعه فوری لازم است و در صورت خفیف بودن علامت چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید. این مطلب آموزشی است و جایگزین تشخیص پزشک نیست. در صورت تردید، همیشه با اورژانس تماس بگیرید.
نکته مهم امنیتی
اگر هر یک از علائم زیر شدید، ناگهانی، رو به بدتر شدن یا همراه با بیهوشی، کبودی لب‌ها یا کاهش سطح هوشیاری بود، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
درد یا فشار قفسه سینه
این نوع علائم می‌تواند نشانهٔ حمله قلبی، آنژین ناپایدار یا مشکلات خطرناک قلب و ریه باشد. درد قلبی معمولاً به صورت فشار، سنگینی، سوزش یا احساس فشرده شدن در مرکز سینه بروز می‌کند و ممکن است به بازوها، گردن، فک یا پشت تیر بکشد. این علامت یکی از رایج‌ترین نشانه های خطرناک بدن است که نیاز به ارزیابی فوری دارد.
چه زمانی فوراً به اورژانس مراجعه کنیم
- درد یا فشار بیش از چند دقیقه طول بکشد یا برگردد.
- همراه با تنگی نفس، تعریق سرد، تهوع، سرگیجه یا ضعف باشد.
- در افراد بالای ۴۰ سال، بیماران دیابتی، افراد سیگاری یا دارای سابقه خانوادگی بیماری قلبی رخ دهد.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- فعالیت را متوقف کنید، بنشینید و آرام نفس بکشید.
- اگر پزشک پیش‌تر برای شما نیتروگلیسرین تجویز کرده از آن طبق دستور استفاده کنید.
- حتی اگر درد فروکش کرد، در اولین فرصت ویزیت پزشکی بگیرید.
ضعف یا بی‌حسی ناگهانی یک سمت بدن یا اختلال گفتار
این سه‌گانهٔ چهره کج بازو ضعیف گفتار مشکل از نشانه‌های کلاسیک سکتهٔ مغزی هستند. هر دقیقه تأخیر می‌تواند به مرگ سلول‌های مغزی منجر شود و شانس بهبودی را کاهش دهد.
چه زمانی فوراً به اورژانس مراجعه کنیم
- هر ضعف ناگهانی در بازو یا پا در یک سمت بدن.
- کج شدن یک سمت صورت هنگام لبخند.
- لکنت یا نامفهوم شدن گفتار یا ناتوانی در درک جملات.
- سردرد بسیار شدید ناگهانی بدون علت واضح همراه با علائم عصبی.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- هیچ علامت عصبی گذرایی را دست‌کم نگیرید. حتی اگر چند دقیقه بعد خوب شدید، ممکن است دچار حملهٔ ایسکمیک گذرا شده باشید و باید همان روز ارزیابی شوید.
تنگی نفس شدید یا ناگهانی
تنگی نفس می‌تواند از آسم و پنومونی تا آمبولی ریه و نارسایی قلبی علت داشته باشد. اگر به طور ناگهانی شروع شود یا همراه با درد قفسه سینه، خس‌خس، کبودی لب‌ها یا سرفه خونی باشد، وضعیت اورژانسی است.
چه زمانی فوراً به اورژانس مراجعه کنیم
- تنگی نفس ناگهانی در حالت استراحت یا بیدار شدن ناگهانی از خواب با احساس خفگی.
- تنگی نفس همراه با درد قفسه سینه یا سرفه خونی.
- تنگی نفس در فردی که به تازگی جراحی، بی‌حرکتی طولانی یا سفر طولانی داشته است.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- بنشینید، تنفس لب غنچه‌ای انجام دهید و عوامل محرک مانند دود یا گردوغبار را حذف کنید.
- اگر آسم یا COPD دارید از اسپری نجات‌بخش طبق نسخه استفاده کنید.
- در صورت تداوم یا تکرار، ارزیابی پزشکی لازم است.
سردرد ناگهانی و شدید
سردردی که به طور ناگهانی به اوج شدت می‌رسد و از «بدترین سردرد عمر» توصیف می‌شود، می‌تواند نشانهٔ خونریزی زیر عنکبوتیه یا سایر مشکلات جدی باشد. همراهی با تب، سفتی گردن، ضعف یا تغییر سطح هوشیاری خطر را بیشتر می‌کند.
چه زمانی فوراً به اورژانس مراجعه کنیم
- شروع ناگهانی و برق‌آسای درد شدید.
- همراه با تب و سفتی گردن یا بثورات پوستی.
- همراه با ضعف اندام، دوبینی، گیجی یا بیهوشی.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- در سردردهای جدید و متفاوت از الگوی همیشگی خود، ویزیت پزشکی بگیرید.
- مصرف خودسرانه و بیش از حد مسکن‌ها می‌تواند سردردهای برگشتی ایجاد کند.
خونریزی غیرمعمول از هر نقطه بدن
خونریزی گوارشی، ادراری یا تناسلی غیرطبیعی می‌تواند نشانهٔ مشکلاتی مانند زخم معده، پولیپ یا سرطان، اختلالات انعقادی یا بارداری خارج رحمی باشد. دفع خون روشن یا قیری از مقعد، ادرار خونی، سرفهٔ خونی یا خونریزی واژینال خارج از الگوی معمول همه نیازمند بررسی‌اند.
چه زمانی فوراً به اورژانس مراجعه کنیم
- مدفوع قیری یا خون روشن حجم‌دار.
- سرفهٔ خونی یا استفراغ خونی.
- خونریزی واژینال شدید همراه با سرگیجه، بی‌حالی یا درد شکم.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- هر خونریزی جدید یا تکرارشونده را با پزشک در میان بگذارید.
- داروهای رقیق‌کنندهٔ خون و مکمل‌های گیاهی خود را به پزشک اطلاع دهید.
درد شدید و مداوم شکم
درد شکم علل متعدد دارد اما درد شدید، بدترشونده یا همراه با تب، استفراغ مداوم، زردی پوست یا شکم سفت نیازمند ارزیابی فوری است. برخی علل مثل آپاندیسیت، انسداد روده یا پانکراتیت با تأخیر خطرناک می‌شوند.
چه زمانی فوراً به اورژانس مراجعه کنیم
- درد ناگهانی بسیار شدید یا شبیه خنجر.
- درد همراه با تب بالا، استفراغ‌های تکراری یا ناتوانی در خروج گاز و مدفوع.
- درد در بارداری یا پس از ضربه به شکم.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- مایعات شفاف بنوشید و از مصرف مسکن‌های ضدالتهابی بدون نظر پزشک خودداری کنید.
- در صورتی که درد طی ۲۴ ساعت بهتر نشود یا علائم همراه اضافه شود، ویزیت شوید.
تب بالا یا طولانی به ویژه همراه با سفتی گردن یا بثورات
تب طولانی یا بسیار بالا می‌تواند نشان دهندهٔ عفونت جدی باشد. اگر با سفتی گردن، سردرد شدید، گیجی، استفراغ جهنده یا بثورات سریعاً منتشرشونده همراه شود، احتمال مننژیت یا سپسیس مطرح است و نیاز به درمان فوری دارد.
چه زمانی فوراً به اورژانس مراجعه کنیم
- تب همراه با سفتی گردن، گیجی، تشنج یا بثورات بنفش رنگ.
- تب در نوزادان زیر سه ماه.
- تب در فردی با نقص ایمنی، پس از جراحی یا با علائم بدحالی عمومی.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- استراحت، آب‌رسانی کافی و کنترل تب با نظر پزشک.
- در صورت تداوم بیش از سه روز یا بدتر شدن علائم، ارزیابی ضروری است.
تورم و درد یک طرف ساق پا
تورم و درد یک‌طرفهٔ ساق که با گرمی و حساسیت لمس همراه است می‌تواند نشانهٔ ترومبوز ورید عمقی باشد. جدا شدن لخته و حرکت آن به ریه می‌تواند آمبولی ریه ایجاد کند که تهدیدکنندهٔ حیات است.
چه زمانی فوراً به اورژانس مراجعه کنیم
- تورم ناگهانی یک پا همراه با درد، گرمی یا تغییر رنگ.
- همراهی با تنگی نفس ناگهانی یا درد قفسه سینه.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- از بی‌حرکتی طولانی پرهیز کنید، مایعات کافی بنوشید و پا را بالا نگه دارید.
- برای ارزیابی تصویربرداری داپلر به پزشک مراجعه کنید.
کاهش وزن ناخواسته و خستگی مداوم
چرا مهم است
کاهش وزن بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن بدن در طی ۶ تا ۱۲ ماه بدون تلاش می‌تواند نشانهٔ بیماری‌های زمینه‌ای مانند پرکاری تیروئید، دیابت، عفونت‌های مزمن، اختلالات جذب یا بدخیمی‌ها باشد. همراهی با بی‌اشتهایی، تب‌های شبانه یا تعریق شبانه اهمیت بیشتری دارد.
چه زمانی فوراً به پزشک مراجعه کنیم
- کاهش وزن سریع همراه با تب، تعریق شبانه، درد قفسه سینه، سرفهٔ مزمن یا خونریزی.
- کاهش وزن همراه با افسردگی شدید یا اختلال خوردن.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- برنامهٔ غذایی و میزان کالری دریافتی را بررسی کنید و یک معاینهٔ پایه انجام دهید.
- آزمایش‌های اولیه مانند شمارش کامل خون، تست‌های تیروئید و قند خون معمولاً درخواست می‌شوند.
تغییرات مشکوک در خال یا زخم پوستی
چرا مهم است
تغییرات پوستی بدن می‌تواند سرنخی از سرطان پوست به ویژه ملانوم باشد. قانون ABCDE به شما کمک می‌کند خال‌های مشکوک را شناسایی کنید.
- نامتقارن بودن خال
- نامنظمی لبه‌ها
- تغییر یا تنوع رنگ
- قطر بیش از ۶ میلی‌متر یا بزرگ شدن
- تکامل و تغییرات جدید در اندازه، رنگ یا علائم مانند خونریزی و خارش
زخم‌هایی که بیش از سه هفته خوب نمی‌شوند نیز باید بررسی شوند.
چه زمانی فوراً مراجعه کنیم
- هر خال جدید با رشد سریع یا هر تغییری در خال قدیمی.
- زخم پوستی دردناک یا خونریزی‌کننده که بهبود نمی‌یابد.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- از نور مستقیم خورشید بپرهیزید، از ضدآفتاب استفاده کنید و برای معاینهٔ پوست وقت بگیرید.
تغییرات خلقی شدید یا افکار خودکشی
سلامت روان بخش جدایی‌ناپذیر سلامت کلی است. افسردگی شدید، ناامیدی، کناره‌گیری از فعالیت‌های روزمره، بی‌خوابی یا پرخوابی، کاهش انرژی، احساس بی‌ارزشی و به‌ویژه افکار آسیب به خود نشانه‌هایی هستند که نباید نادیده بگیرید.
چه زمانی فوراً کمک بگیرید
- اگر افکار خودکشی دارید یا احساس می‌کنید ممکن است به خود آسیب بزنید.
- اگر علائم روانی با گیجی، توهم یا ناتوانی در انجام کارهای روزمره همراه شده‌اند.
اگر علامت خفیف است چه کنیم
- با پزشک یا روان‌درمانگر گفت‌وگو کنید و از حمایت دوستان و خانواده بهره ببرید. (مشاوره آنلاین پزشکی و روانپزشکی)
- فعالیت بدنی منظم، خواب کافی و کاهش مصرف الکل می‌تواند کمک‌کننده باشد.
چطور شانس تشخیص زودهنگام را بالا ببریم
- به بدن خود توجه کنید و الگوها را بشناسید. هر تغییری که جدید، غیرعادی یا رو به بدتر شدن است، علامت است.
- پروندهٔ مختصر پزشکی و فهرست داروهایتان را در کیف نگه دارید.
- فشار خون، قند خون و وزن خود را در فواصل منظم ثبت کنید.
- واکسیناسیون‌های ضروری را طبق برنامه انجام دهید.
نشانه های خطرناک بدن برای گروه‌های خاص
- زنان
-
علائم قلبی در زنان می‌تواند خفیف‌تر یا متفاوت‌تر باشد. خستگی غیرمعمول، تهوع یا درد پشت و فک را جدی بگیرید.
-
خونریزی‌های بین قاعدگی یا پس از یائسگی نیازمند بررسی زنان و زایمان است.
-
در دوران بارداری، علائمی مثل درد شکم، سردرد شدید، تاری دید یا تورم ناگهانی پاها می‌تواند نشانهٔ پره‌اکلامپسی باشد و نیاز به مراجعه فوری دارد.
-
-
سالمندان
-
-
علائم عفونت و سکته ممکن است غیرتیپیک باشد؛ مثل گیجی یا کاهش سطح هوشیاری بدون تب بالا.
-
سالمندان بیشتر در معرض کم‌آبی بدن هستند؛ تغییرات کوچک در مایعات دریافتی یا داروها می‌تواند باعث مشکلات جدی شود.
-
سقوط و زمین‌خوردن حتی بدون درد شدید می‌تواند شکستگی‌های پنهان ایجاد کند و باید بررسی شود.
-
-
کودکان
-
-
تب همراه با بی‌قراری، گریهٔ مداوم، سفتی گردن یا راش سریعاً منتشرشونده را جدی بگیرید.
-
کم‌اشتهایی شدید، کاهش وزن یا اسهال و استفراغ طولانی‌مدت نیاز به پیگیری دارد.
-
گریه یا بی‌قراری غیرمعمول در نوزاد می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا درد باشد و باید توسط پزشک بررسی شود.
-
