لیست کامل داروهای فشار خون |کاربردها و عوارض جانبی

فشار خون بالا یکی از بیماری‌های شایع در ایران است و بسیاری از افراد برای کنترل آن نیاز به دارو دارند. آگاهی از لیست کامل داروهای فشار خون، کاربرد هر دارو، عوارض احتمالی و نحوه مصرف صحیح، به بیماران کمک می‌کند این مشکل را بهتر مدیریت کنند و از خطراتی مثل سکته قلبی یا مغزی پیشگیری شود. در این مقاله جدیدترین و کامل‌ترین دسته‌بندی داروهای فشار خون را مرور می‌کنیم.

فشار خون چیست؟

فشار خون نیرویی است که خون بر دیواره رگ‌ها وارد می‌کند. این فشار با ضربان قلب و حجم خون تعیین می‌شود و شامل دو عدد است: فشار سیستولیک (زمانی که قلب خون را می‌زند) و فشار دیاستولیک (زمان استراحت قلب بین ضربان‌ها).

فشار خون طبیعی معمولاً کمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه است. افزایش طولانی‌مدت فشار خون می‌تواند به قلب، کلیه‌ها، مغز و چشم‌ها آسیب برساند. به همین دلیل کنترل منظم فشار خون و مصرف داروهای مناسب بسیار مهم است.

انواع داروهای فشار خون

داروهای فشار خون بر اساس نحوه عملکرد در چند دسته اصلی قرار می‌گیرند. پزشک با توجه به سن، شرایط بیمار، بیماری‌های زمینه‌ای و شدت مشکل، یکی از این داروها یا ترکیبی از آن‌ها را تجویز می‌کند. در ادامه لیست کامل داروهای فشار خون را همراه با توضیح کامل مشاهده می‌کنید.

دیورتیک‌ها (قرص های مدر)

دیورتیک‌ها یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین داروهای کنترل فشار خون هستند و معمولاً در مرحله اول درمان فشار خون بالا تجویز می‌شوند. این داروها با افزایش دفع ادرار، حجم مایع خون را کاهش می‌دهند و در نتیجه فشار وارد بر دیواره رگ‌ها کمتر می‌شود. به همین دلیل به آن‌ها در اصطلاح «قرص آب» گفته می‌شود.

انواع دیورتیک‌ها و عملکرد آن‌ها

دیورتیک‌ها به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

تیازیدی‌ها (Thiazide diuretics)

• نمونه‌ها: هیدروکلروتیازید، کلرتالیدون، اینداپاماید
• عملکرد: این داروها با کاهش بازجذب سدیم و کلر در کلیه‌ها، دفع آب را افزایش می‌دهند. علاوه بر کاهش فشار خون، تاثیر محافظتی روی قلب و کلیه دارند و برای بیماران سالمند گزینه مناسبی محسوب می‌شوند.

دیورتیک‌های حلقه‌ای (Loop diuretics)

• نمونه‌ها: فوروزماید، بومتانید
• عملکرد: با مهار بازجذب سدیم، کلر و پتاسیم در حلقه هنله کلیه، میزان دفع ادرار افزایش می‌یابد. این داروها معمولاً برای بیمارانی با نارسایی قلبی یا ادم شدید تجویز می‌شوند و اثر قوی‌تری نسبت به تیازیدی‌ها دارند.

دیورتیک‌های پس‌نگهدارنده پتاسیم (Potassium-sparing diuretics)

• نمونه‌ها: اسپیرونولاکتون، تریامترن
• عملکرد: این داروها سدیم و آب را دفع می‌کنند اما باعث کاهش پتاسیم خون نمی‌شوند. اغلب در ترکیب با تیازیدی‌ها برای کاهش عوارض کاهش پتاسیم استفاده می‌شوند.

کاربردهای دیورتیک‌ها

• کنترل فشار خون اولیه و مقاوم

• کاهش ورم ناشی از نارسایی قلبی، بیماری‌های کبدی یا کلیوی

• پیشگیری از سکته قلبی و مغزی در برخی بیماران

• کمک به بهبود عملکرد قلب در بیماران با مشکلات قلبی

عوارض جانبی احتمالی

• کاهش پتاسیم و سدیم خون

• افزایش قند و اسید اوریک خون

• گرفتگی عضلانی و خستگی

• افزایش حجم ادرار و احتمال کم‌آبی

نکات مهم مصرف

• مصرف منظم و در ساعات مشخص برای جلوگیری از اختلال خواب (چون باعث شب‌ادراری می‌شود)

• کنترل منظم فشار خون و آزمایش‌های خون برای بررسی پتاسیم، سدیم و کلیه‌ها

• پرهیز از قطع ناگهانی بدون مشورت پزشک

مسدودکننده های کانال کلسیم (Calcium Channel Blockers)

مسدودکننده‌های کانال کلسیم یا CCBها، گروهی از داروهای فشار خون هستند که با مهار ورود یون کلسیم به سلول‌های عضله قلب و سلول‌های عضلات صاف دیواره رگ‌ها، باعث شل شدن عضلات عروق خونی و گشاد شدن آن‌ها می‌شوند. این مکانیسم باعث کاهش مقاومت عروق و در نتیجه کاهش فشار خون می‌شود. علاوه بر این، برخی از این داروها روی ریتم قلب نیز اثر دارند و می‌توانند تپش قلب نامنظم را کنترل کنند.

انواع و داروهای رایج

مسدودکننده‌های کانال کلسیم به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. دی هیدروپیریدین‌ها (Dihydropyridines)

   • نمونه‌ها: آملودیپین، نیفدیپین

   • ویژگی‌ها: اثر بیشتر روی رگ‌ها و کمتر روی قلب، برای کاهش فشار خون و درمان آنژین کاربرد دارند.

2. غیر دی هیدروپیریدین‌ها (Non-Dihydropyridines)

   • نمونه‌ها: وراپامیل، دیلتیازم

   • ویژگی‌ها: علاوه بر گشاد کردن عروق، ضربان قلب را کاهش می‌دهند و در درمان آریتمی‌ها نیز استفاده می‌شوند.

کاربردهای مسدودکننده‌های کانال کلسیم

• درمان فشار خون بالا

• کنترل آنژین صدری (درد قفسه سینه)

• پیشگیری و کنترل برخی انواع آریتمی

• کاهش خطر سکته قلبی و مغزی در برخی بیماران

عوارض جانبی احتمالی

• ورم پا و مچ پا (بیشتر در دی هیدروپیریدین‌ها)

• سردرد و سرگیجه

• ضربان قلب سریع یا نامنظم

• گرگرفتگی و احساس گرمای ناگهانی

• در برخی موارد یبوست (خصوصاً با وراپامیل)

نکات مهم مصرف

• مصرف منظم و تحت نظر پزشک

• پرهیز از قطع ناگهانی، به‌ویژه در بیماران با مشکلات قلبی

• کنترل فشار خون و ضربان قلب در طول درمان

بتابلوکرها

بتابلوکرها گروهی از داروهای ضد فشار خون هستند که با کاهش اثر هورمون آدرنالین روی قلب و رگ‌ها باعث کاهش ضربان قلب، کاهش قدرت انقباض قلب و در نتیجه کاهش فشار خون می‌شوند. این داروها همچنین می‌توانند ضربان نامنظم قلب (آریتمی) را کنترل کرده و خطر عوارض قلبی را کاهش دهند.

انواع پرمصرف بتابلوکرها

• متوپرولول (Metoprolol): معمولاً برای فشار خون، نارسایی قلب و آنژین صدری تجویز می‌شود.

• آتنولول (Atenolol): کاهش فشار خون و کنترل تپش قلب در بیماران قلبی.

• پروپرانولول (Propranolol): علاوه بر کنترل فشار خون، برای پیشگیری از میگرن و اضطراب نیز کاربرد دارد.

• کارودیلول (Carvedilol): هم فشار خون را کاهش می‌دهد و هم به بیماران با نارسایی قلبی کمک می‌کند.

کاربردهای بتابلوکرها

• کنترل فشار خون بالا

• کاهش ضربان قلب و درمان آریتمی

• پیشگیری از میگرن

• درمان نارسایی قلبی و آنژین

• کاهش ریسک سکته قلبی و حوادث عروقی در بیماران پرخطر

عوارض جانبی احتمالی

• خستگی و ضعف عمومی

• سرگیجه یا افت فشار خون

• کاهش ضربان قلب بیش از حد

• مشکلات خواب یا کابوس (در برخی افراد)

• در بیماران مبتلا به آسم یا برونشیت، ممکن است تنگی نفس ایجاد شود

نکات مهم مصرف

• مصرف منظم و طبق دستور پزشک

• هرگز دارو را ناگهانی قطع نکنید، چون می‌تواند باعث افزایش ناگهانی فشار خون یا آریتمی شود

• کنترل فشار خون و ضربان قلب در طول درمان ضروری است

• در بیماران دیابتی، میزان قند خون باید تحت نظر باشد، زیرا بتابلوکرها می‌توانند علائم کاهش قند خون را مخفی کنند

مهارکننده های ACE

مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE Inhibitors) گروهی از داروهای ضد فشار خون هستند که با مهار آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) باعث کاهش تولید هورمون آنژیوتانسین II می‌شوند. این هورمون موجب تنگ شدن رگ‌های خونی و افزایش فشار خون می‌شود. با کاهش تولید آنژیوتانسین II، رگ‌ها گشاد می‌شوند و فشار خون کاهش می‌یابد. همچنین این داروها اثر محافظتی روی قلب و کلیه دارند و در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی یا دیابت بسیار مفید هستند.

داروهای مهم این گروه

• کاپتوپریل (Captopril): اولین داروی ACE و کاربردی در فشار خون و نارسایی قلبی.

• انالاپریل (Enalapril): کاهش فشار خون و محافظت قلب و کلیه.

• لیزینوپریل (Lisinopril): معمولاً در سالمندان و بیماران با مشکلات قلبی تجویز می‌شود.

• پرامیپریل (Perindopril): برای کاهش فشار خون و محافظت قلبی-عروقی کاربرد دارد.

کاربردهای مهارکننده‌های ACE

• درمان فشار خون بالا

• کاهش فشار بر قلب در بیماران با نارسایی قلبی

• پیشگیری از بروز مشکلات کلیوی در بیماران دیابتی

• کاهش خطر سکته قلبی و مغزی در بیماران پرخطر

عوارض جانبی احتمالی

• سرفه خشک و مداوم (شایع‌ترین عارضه)

• افت فشار خون به خصوص در روزهای اول مصرف

• افزایش پتاسیم خون

• سرگیجه و خستگی

• در موارد نادر، تورم صورت یا لب‌ها (آنژیوادم)

نکات مهم مصرف

• مصرف منظم و طبق دستور پزشک

• کنترل فشار خون و آزمایش‌های خون برای بررسی پتاسیم و عملکرد کلیه

• در صورت بروز سرفه مزمن یا تورم، فوراً با پزشک تماس بگیرید

• از مصرف خودسرانه داروهای ضد التهابی (NSAIDs) همراه با ACE خودداری شود، زیرا ممکن است اثر دارو را کاهش دهد

داروهای ARB

داروهای ARB یا مهارکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II گروهی از داروهای فشار خون هستند که عملکردی مشابه مهارکننده‌های ACE دارند، اما معمولاً عارضه سرفه خشک ایجاد نمی‌کنند. این داروها با مسدود کردن اثر آنژیوتانسین II روی رگ‌های خونی، باعث گشاد شدن رگ‌ها و کاهش فشار خون می‌شوند. ARBها همچنین اثر محافظتی بر قلب و کلیه دارند و در بیماران دیابتی و افراد با مشکلات قلبی کاربرد زیادی دارند.

داروهای رایج این گروه

• لوزارتان (Losartan): کاهش فشار خون و محافظت کلیه در بیماران دیابتی

• والسارتان (Valsartan): کاهش فشار خون و پیشگیری از نارسایی قلبی

• اولمسارتان (Olmesartan): کنترل فشار خون مزمن و کاهش خطر عوارض قلبی

• کاندسارتان (Candesartan): برای بیماران سالمند و مبتلایان به مشکلات قلبی و کلیوی مناسب است

کاربردهای داروهای ARB

• درمان فشار خون بالا

• پیشگیری از آسیب قلب و کلیه در بیماران دیابتی

• کاهش خطر سکته قلبی و مغزی در بیماران پرخطر

• درمان نارسایی قلبی مزمن

عوارض جانبی احتمالی

• سرگیجه یا احساس سبکی سر

• افت فشار خون، به ویژه در شروع درمان

• افزایش پتاسیم خون (هیپرکالمی)

• خستگی و ضعف

• در موارد نادر، تورم صورت یا لب‌ها (آنژیوادم)

نکات مهم مصرف

• مصرف منظم و طبق دستور پزشک

• کنترل فشار خون و آزمایش‌های خون برای بررسی پتاسیم و عملکرد کلیه

• از قطع ناگهانی دارو خودداری کنید، زیرا ممکن است فشار خون ناگهانی افزایش یابد

• در صورت بروز سرگیجه شدید یا تورم، فوراً با پزشک تماس بگیرید

گشادکننده های عروق (Vasodilators)

گشادکننده‌های عروق گروهی از داروهای فشار خون هستند که به‌طور مستقیم باعث شل شدن عضلات صاف دیواره رگ‌های خونی می‌شوند. این مکانیسم باعث کاهش مقاومت عروق و کاهش فشار خون می‌شود. این داروها معمولاً در موارد فشار خون مقاوم یا شدید تجویز می‌شوند، یعنی وقتی داروهای استاندارد مانند دیورتیک‌ها، بتابلوکرها یا مهارکننده‌های ACE کافی نباشند.

نمونه داروها

• هیدرالازین (Hydralazine): معمولاً برای فشار خون شدید یا مقاوم و در دوران بارداری با نظر پزشک استفاده می‌شود.

• مینوکسیدیل (Minoxidil): اثر قوی روی گشاد شدن عروق دارد و بیشتر در فشار خون مقاوم به درمان تجویز می‌شود؛ همچنین کاربرد موضعی برای ریزش مو دارد، اما مصرف خوراکی آن فقط تحت نظر پزشک مجاز است.

کاربردهای گشادکننده‌های عروق

• درمان فشار خون شدید یا مقاوم به داروهای معمول

• پیشگیری از عوارض فشار خون بالا بر قلب و کلیه

• استفاده در ترکیب با دیگر داروهای فشار خون برای اثر بهتر

عوارض جانبی احتمالی

• افزایش ضربان قلب (تاکیکاردی)

• احتباس مایعات و ورم بدن

• سردرد و گرگرفتگی

• در مصرف طولانی‌مدت، نیاز به مصرف همزمان دیورتیک برای جلوگیری از ورم و احتباس مایعات

نکات مهم مصرف

• مصرف تنها تحت نظر پزشک متخصص

• اغلب همراه با دیورتیک‌ها برای جلوگیری از احتباس مایعات تجویز می‌شوند

• کنترل فشار خون و ضربان قلب در طول درمان ضروری است

مهارکننده های رنین

مهارکننده‌های رنین گروهی نسبتاً جدید از داروهای ضد فشار خون هستند که با مهار آنزیم رنین در کلیه‌ها، تولید آنژیوتانسین I و در نهایت آنژیوتانسین II را کاهش می‌دهند. کاهش آنژیوتانسین II باعث گشاد شدن رگ‌ها و کاهش فشار خون می‌شود. این داروها معمولاً برای بیمارانی که به داروهای سنتی فشار خون پاسخ نمی‌دهند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

داروی اصلی

• آلیسکیرن (Aliskiren): اولین و شناخته‌شده‌ترین داروی رنین اینهبیتر که به صورت خوراکی مصرف می‌شود و می‌تواند به تنهایی یا همراه با سایر داروهای فشار خون تجویز شود.

کاربردهای مهارکننده‌های رنین

• درمان فشار خون بالا، به ویژه در بیمارانی که به داروهای دیگر پاسخ کافی نمی‌دهند

• کاهش ریسک عوارض قلبی و کلیوی در بیماران پرخطر

• گاهی در ترکیب با داروهای دیگر برای اثر بهتر و کاهش دوز داروهای جانبی

عوارض جانبی احتمالی

• اسهال یا ناراحتی معده در برخی بیماران

• سرگیجه و افت فشار خون

• افزایش پتاسیم خون

• در موارد نادر، تورم صورت یا لب‌ها (آنژیوادم)

نکات مهم مصرف

• مصرف منظم و طبق دستور پزشک

• کنترل منظم فشار خون، پتاسیم و عملکرد کلیه

• از قطع ناگهانی دارو خودداری شود، زیرا ممکن است فشار خون ناگهانی افزایش یابد

• در صورت بروز سرگیجه شدید یا علائم غیرعادی، فوراً با پزشک تماس بگیرید

بهترین داروهای فشار خون برای سالمندان

برای سالمندان معمولاً داروهایی مانند آملودیپین، کلرتالیدون و لوزارتان توصیه می‌شود، چون اثربخشی بالا و عوارض محدودتری دارند. البته انتخاب نهایی باید توسط پزشک انجام شود.

داروهای فشار خون در موارد اورژانسی

در برخی بیماران، فشار خون می‌تواند به طور ناگهانی و شدید افزایش یابد و خطر آسیب فوری به قلب، مغز یا کلیه‌ها ایجاد کند. این شرایط به عنوان اورژانس فشار خون (Hypertensive Emergency) شناخته می‌شوند و نیاز به داروهای سریع و تحت نظر مستقیم پزشک در مراکز درمانی دارند. مصرف این داروها در منزل یا بدون نظارت پزشکی می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

داروهای رایج در فشار خون اورژانسی

• نیتروپروساید (Nitroprusside): یک وازودیلاتور قوی که به سرعت فشار خون را کاهش می‌دهد و معمولاً به صورت تزریقی و داخل وریدی مصرف می‌شود.

• هیدرالازین تزریقی (Hydralazine IV): شل‌کننده مستقیم رگ‌ها که در مواقع اورژانسی و به ویژه در زنان باردار مبتلا به پره‌اکلامپسی کاربرد دارد.

• لابتالول تزریقی (Labetalol IV): بتابلوکری که علاوه بر کاهش فشار خون، اثر محافظتی روی قلب دارد و اغلب در بیماران مبتلا به اورژانس فشار خون یا سکته قلبی استفاده می‌شود.

نکات مهم

• مصرف این داروها فقط در بخش اورژانس یا ICU و تحت نظر تیم پزشکی مجاز است.

• نیاز به کنترل مداوم فشار خون و ضربان قلب در طول درمان دارند.

• دوز داروها بسته به شرایط بیمار و سرعت کاهش فشار خون تعیین می‌شود.

• همراهی با سایر داروهای کنترل فشار خون و مایعات، بر اساس نظر پزشک، ضروری است.

نکات مهم در مصرف داروهای فشار خون

مصرف منظم

داروها باید هر روز در ساعت مشخص مصرف شوند.

قطع ناگهانی ممنوع

قطع برخی داروها مانند بتابلوکرها می‌تواند خطرناک باشد و باید با نظر پزشک انجام شود.

اصلاح سبک زندگی

• کاهش مصرف نمک

• ورزش منظم

• مدیریت استرس

• کنترل وزن

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر با وجود مصرف دارو فشار خون کنترل نشود یا علائمی مانند سردرد شدید، تار دید، درد قفسه سینه و تنگی نفس ایجاد شود، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

خدمات مرتبط دکتیران برای بیماران فشار خونی

در بسیاری از موارد بیماران فشار خونی نیاز به مراقبت بیشتر و پیگیری منظم دارند. در دکتیران این خدمات به‌صورت تخصصی ارائه می‌شود:

خدمات پزشکی در منزل

این سرویس برای افرادی مناسب است که نیاز به ویزیت پزشک در منزل، کنترل فشار خون، بررسی علائم و تنظیم داروها دارند.

خدمات پرستاری در منزل

خدمات پرستاران حرفه‌ای می‌توانند به‌طور روزانه فشار خون بیمار را کنترل کنند و خدماتی مانند تزریقات، سرم‌درمانی و مراقبت بعد از سکته ارائه دهند.

تشخیص هوشمند بیماری

کاربران می‌توانند علائم بدن خود را وارد کنند و سیستم هوشمند، احتمال بیماری یا نیاز به مراقبت تخصصی را اعلام می‌کند.

دکتر هوشمند

این بخش دکتر هوشمند دکتیران با استفاده از هوش مصنوعی علائم بیمار را تحلیل کرده و راهنمایی اولیه ارائه می‌دهد.

تشخیص آنلاین بیماری با هوش مصنوعی

در تشخیص آنلاین بیماری با هوش مصنوعی اگر فرد دچار علائمی مانند سردرد، سرگیجه یا تپش قلب باشد، این ابزار می‌تواند احتمال بیماری یا نیاز به مراجعه پزشکی را شناسایی کند.

نتیجه گیری

در این مقاله لیست کامل داروهای فشار خون را معرفی کردیم و کاربردها، عوارض و نکات مهم مصرف آن‌ها را بررسی کردیم. کنترل فشار خون موضوعی بسیار جدی است و نیاز به پیگیری منظم دارد.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان نیاز به مراقبت دارید، می‌توانید از خدمات حرفه‌ای ما در دکتیران استفاده کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر، ورود به بخش‌های مختلف سایت و ارتباط با ما، به صفحه اصلی دکتیران مراجعه کنید.

سوالات متداول درباره داروهای فشار خون

۱. بهترین داروی فشار خون برای سالمندان کدام است؟
داروهای تیازیدی مانند هیدروکلروتیازید و کلرتالیدون، داروهای ARB مانند لوزارتان و برخی مسدودکننده‌های کانال کلسیم مانند آملودیپین معمولاً برای سالمندان مناسب هستند. انتخاب نهایی باید توسط پزشک با توجه به شرایط قلبی، کلیوی و سایر بیماری‌ها انجام شود.

۲. آیا می‌توان داروی فشار خون را بدون نسخه پزشک مصرف کرد؟
خیر. داروهای فشار خون باید تحت نظر پزشک مصرف شوند، زیرا دوز مناسب، ترکیب دارویی و نظارت بر عوارض جانبی اهمیت بالایی دارد. مصرف خودسرانه می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.

۳. آیا داروهای فشار خون باعث کاهش فشار خون ناگهانی می‌شوند؟
داروهای معمول فشار خون معمولاً اثر تدریجی دارند. تنها در موارد اورژانسی، داروهایی مانند نیتروپروساید یا لابتالول تزریقی به سرعت فشار خون را کاهش می‌دهند و مصرف آن‌ها فقط در مراکز درمانی و تحت نظر پزشک مجاز است.

۴. آیا تغییر سبک زندگی می‌تواند جایگزین داروهای فشار خون شود؟
تغییر سبک زندگی مانند کاهش مصرف نمک، ورزش منظم، کنترل وزن و مدیریت استرس می‌تواند فشار خون را بهبود دهد و به درمان کمک کند، اما جایگزین دارو نیست و برای کنترل کامل فشار خون، مصرف دارو اغلب ضروری است.